Miesiączka

Zespół policystycznych jajników (PCOS) – więcej niż tylko problem z miesiączką

Zespół policystycznych jajników, znany szerzej jako PCOS, to jedno z najczęstszych zaburzeń hormonalnych u kobiet w wieku rozrodczym. I choć często zaczyna się od nieregularnych miesiączek, warto uświadomić sobie, że to schorzenie sięga znacznie głębiej niż tylko cykl menstruacyjny. W rzeczywistości PCOS to złożony zespół objawów, który wpływa na cały organizm – od metabolizmu, przez skórę, aż po zdrowie psychiczne. W naszym wspólnym interesie jest więc zrozumienie, jak działa to zaburzenie, jakie niesie ze sobą konsekwencje i co możemy zrobić, aby lepiej wspierać kobiety, które się z nim zmagają.

PCOS – co to właściwie jest?

PCOS (ang. Polycystic Ovary Syndrome) to zaburzenie hormonalne, które charakteryzuje się trzema głównymi cechami:

  1. Zaburzeniami owulacji – miesiączki są rzadkie lub całkowicie nieobecne.

  2. Hiperandrogenizmem – podwyższonym poziomem męskich hormonów, który może objawiać się trądzikiem, łysieniem typu męskiego czy nadmiernym owłosieniem.

  3. Obrazem policystycznych jajników w badaniu USG – czyli obecnością wielu drobnych pęcherzyków w jajnikach.

Nie każda kobieta z PCOS musi mieć wszystkie trzy objawy, co sprawia, że diagnoza bywa trudna i opóźniona. PCOS może rozwijać się po cichu latami, pozostając niezauważonym – a jego skutki mogą być długofalowe.

Hormonalna burza z szerokim echem

W zespole policystycznych jajników nie chodzi wyłącznie o nieprawidłowości w funkcjonowaniu jajników. To schorzenie endokrynologiczne, które wpływa na gospodarkę insulinową, hormonalną i lipidową. Jednym z kluczowych mechanizmów jest insulinooporność, która dotyczy nawet 70% kobiet z PCOS.

Wysoki poziom insuliny stymuluje jajniki do produkcji androgenów, co z kolei nasila objawy, takie jak trądzik czy problemy z owulacją. Powstaje więc błędne koło, które trudno przerwać bez odpowiedniego podejścia do leczenia.

PCOS to nie tylko sprawa ginekologiczna

Ważne jest, aby spojrzeć na PCOS z szerszej perspektywy. To zaburzenie ma wieloukładowy charakter i może prowadzić do:

  • zwiększonego ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2,

  • nadciśnienia tętniczego,

  • chorób sercowo-naczyniowych,

  • zaburzeń lipidowych,

  • bezpłodności,

  • depresji i lęku,

  • bezdechu sennego.

Kobiety z PCOS często zmagają się także z nadwagą lub otyłością, co dodatkowo pogłębia problemy hormonalne i metaboliczne. Ale to nie wszystko – obciążenie psychiczne, jakie niesie ze sobą przewlekłe schorzenie o tak zróżnicowanych objawach, również jest ogromne.

Jak diagnozujemy PCOS?

Nie ma jednego testu, który potwierdziłby PCOS. Diagnoza opiera się na tzw. kryteriach rotterdamskich – obecność dwóch z trzech wcześniej wspomnianych objawów (zaburzenia owulacji, hiperandrogenizm, policystyczne jajniki w USG).

Lekarze mogą również zlecić badania:

  • poziomu hormonów (LH, FSH, testosteron, SHBG),

  • krzywej glukozowo-insulinowej,

  • lipidogramu,

  • badania tarczycy i poziomu prolaktyny – by wykluczyć inne przyczyny objawów.

Czy da się skutecznie leczyć PCOS?

PCOS to choroba, której nie da się „wyleczyć” w tradycyjnym sensie, ale można z nią żyć i skutecznie łagodzić objawy, jeśli podejdziemy do tematu kompleksowo. Leczenie obejmuje zarówno zmianę stylu życia, jak i ewentualne leczenie farmakologiczne.

1. Styl życia to podstawa

Zmiana diety (np. dieta o niskim indeksie glikemicznym), regularna aktywność fizyczna i redukcja masy ciała (jeśli występuje nadwaga) mogą przywrócić owulację i poprawić wyniki hormonalne. Już 5–10% redukcji wagi może przynieść znaczną poprawę.

2. Wsparcie farmakologiczne

W zależności od potrzeb pacjentki lekarz może zaproponować:

  • antykoncepcję hormonalną (do regulacji cyklu i zmniejszenia poziomu androgenów),

  • metforminę (lek przeciwcukrzycowy, wspomagający wrażliwość na insulinę),

  • leki stymulujące owulację – jeśli pacjentka stara się o dziecko,

  • leki przeciwtrądzikowe lub przeciw hirsutyzmowi.

3. Opieka psychologiczna

Z uwagi na wysoki odsetek depresji, niskie poczucie własnej wartości i stres związany z chorobą, warto zadbać również o zdrowie psychiczne. Terapia psychologiczna może być nieocenionym wsparciem.

Wnioski – zrozumienie i empatia kluczem do zdrowia

PCOS to coś więcej niż problem z miesiączką. To przewlekłe schorzenie, które wymaga całościowego podejścia, cierpliwości i wiedzy. Nie chodzi tylko o leczenie objawów – chodzi o zrozumienie mechanizmów i codzienne wspieranie organizmu w odzyskiwaniu równowagi. Jeśli jesteśmy wśród kobiet dotkniętych tym zespołem, lub znamy kogoś, kto się z nim zmaga, pamiętajmy, że klucz do poprawy leży w świadomości, empatii i konsekwencji w działaniu.

Faszerujemy się suplementami – czy naprawdę ich potrzebujemy?Rola magnezu w profilaktyce chorób cywilizacyjnych