7 maja, 2025

Jak dieta przeciwzapalna może wspierać leczenie chorób autoimmunologicznych?

Choroby autoimmunologiczne, choć często postrzegane jako dolegliwości trudne do uchwycenia i zrozumienia, są dziś coraz powszechniejsze. Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, celiakia czy łuszczyca – to tylko niektóre z chorób, w których organizm myli wroga z własnymi komórkami i zaczyna toczyć z sobą walkę. Choć medycyna oferuje coraz lepsze sposoby farmakologicznego łagodzenia objawów, to właśnie my – we własnej kuchni i codziennych wyborach – możemy odegrać zaskakująco dużą rolę. Wspólnie przyjrzyjmy się, jak dieta przeciwzapalna może stać się naszym sprzymierzeńcem w walce o równowagę i lepsze samopoczucie przy chorobach autoimmunologicznych.

Co oznacza „przeciwzapalna”?

Zacznijmy od podstaw – stan zapalny sam w sobie nie jest niczym złym. To naturalna reakcja organizmu na uraz lub infekcję, mająca na celu jego ochronę i regenerację. Problem zaczyna się wtedy, gdy stan zapalny staje się przewlekły i utrzymuje się miesiącami, a nawet latami. W chorobach autoimmunologicznych układ odpornościowy, zamiast atakować patogeny, atakuje własne tkanki – i wywołuje permanentny stan zapalny, który wyniszcza organizm od środka.

Dieta przeciwzapalna nie jest magiczną kuracją, która „wyleczy” autoimmunologiczne schorzenie. Ale może zmniejszyć nasilenie zapalenia, poprawić samopoczucie, wesprzeć pracę jelit i obniżyć ryzyko zaostrzeń. A to już bardzo dużo.

Jakie produkty sprzyjają zapaleniu?

Zacznijmy od tego, co warto ograniczyć. W naszej wspólnej drodze do lepszego samopoczucia pomocna będzie świadomość, które składniki mogą działać prozapalnie. Do tej grupy zaliczamy:

Cukier i syrop glukozowo-fruktozowy – nadmiar cukru zwiększa produkcję cytokin zapalnych i obciąża trzustkę.
Tłuszcze trans i utwardzane oleje roślinne – znajdziemy je w fast foodach, margarynach i wielu przetworzonych produktach.
Przetworzone mięso – wędliny, parówki, konserwy, pełne azotanów i dodatków.
Nadmierna ilość czerwonego mięsa, szczególnie smażonego lub grillowanego.
Nadmierna ilość alkoholu i kofeiny – mogą obciążać wątrobę i zwiększać stan zapalny.
Produkty z białej mąki i o wysokim indeksie glikemicznym – sprzyjają skokom insuliny i prozapalnym reakcjom metabolicznym.

W chorobach autoimmunologicznych te składniki mogą nasilać objawy, zmęczenie i bóle stawów czy pogorszenie nastroju. Zmniejszenie ich w diecie to pierwszy krok do odzyskania kontroli.

Co powinna zawierać dieta przeciwzapalna?

Na szczęście natura wyposażyła nas w wiele produktów, które wykazują działanie przeciwzapalne i mogą wspierać organizm w walce z przewlekłym stanem zapalnym:

Warzywa i owoce – im bardziej kolorowe, tym lepiej. Szczególnie polecane są jagody, brokuły, szpinak, marchewka, buraki czy kapusta.
Tłuste ryby morskie – łosoś, sardynki, makrela – bogate w omega-3, które działają silnie przeciwzapalnie.
Oliwa z oliwek extra virgin – źródło zdrowych tłuszczów i polifenoli.
Orzechy i nasiona – zwłaszcza siemię lniane, chia, migdały i orzechy włoskie.
Produkty pełnoziarniste – zawierające błonnik, który wspiera florę jelitową i obniża poziom CRP (markera stanu zapalnego).
Zioła i przyprawy – kurkuma, imbir, czosnek i oregano mają potwierdzone właściwości przeciwzapalne.
Herbaty ziołowe i zielona herbata – bogate w antyoksydanty, wspierają walkę z wolnymi rodnikami.

Wspólnie możemy stworzyć dietę, która będzie nie tylko zdrowa, ale i smaczna – bo dieta przeciwzapalna to nie kara, lecz inwestycja w lepszą przyszłość.

Jelita – nasz zapomniany sprzymierzeniec

W kontekście chorób autoimmunologicznych coraz częściej mówi się o znaczeniu mikrobiomu jelitowego. To właśnie tam znajduje się aż 70–80% naszej odporności. Dobra flora bakteryjna wspiera wyciszanie stanów zapalnych, reguluje działanie układu immunologicznego i pomaga utrzymać barierę jelitową w dobrym stanie. W diecie przeciwzapalnej warto więc uwzględniać:

Produkty fermentowane – kiszonki, jogurty naturalne, kefiry, kombucha.
Błonnik prebiotyczny – np. z cykorii, cebuli, czosnku, pora czy bananów.
Ograniczenie nadmiaru leków (np. NLPZ), które mogą uszkadzać florę bakteryjną.

Czy warto iść krok dalej – dieta eliminacyjna?

U części osób cierpiących na choroby autoimmunologiczne dobrze sprawdza się tzw. dieta eliminacyjna, np. protokół autoimmunologiczny (AIP). Polega on na czasowym wykluczeniu potencjalnie problematycznych produktów (np. zbóż z glutenem, nabiału, jaj, roślin strączkowych), a następnie stopniowym ich przywracaniu i obserwowaniu reakcji organizmu.

Choć to podejście wymaga cierpliwości i dyscypliny, bywa bardzo pomocne w identyfikacji ukrytych „wyzwalaczy” zapalenia.

Podsumowanie – jedzenie jako narzędzie, nie wróg

Dieta przeciwzapalna nie jest cudownym lekiem na wszystkie bolączki – ale jest potężnym narzędziem wspierającym leczenie, łagodzącym objawy i poprawiającym jakość życia. Gdy chorujemy przewlekle, łatwo jest poczuć się bezradnym. Ale poprzez codzienne decyzje przy stole możemy odzyskać choćby część kontroli. Bo jedzenie to nie tylko kalorie – to komunikat, jaki wysyłamy naszemu ciału. I warto, by ten komunikat brzmiał: „chcę ci pomóc”.

Choroby psychosomatyczne – kiedy ciało mówi, co dusza przemilcza Faszerujemy się suplementami – czy naprawdę ich potrzebujemy?